Full-electric warmtepomp; keuzeproces 9 offertes

Graag deel ik onze ervaring met de warmtepomp. Onze woning is geen doorsnee huis, maar heeft afmetingen met 1100 m³ en 330 m² uit het jaar 1894. Hoge plafonds en 3 verdiepingen maken het zo volumineus. We hadden gemiddeld 2400 m3 gas en 6300 kWh electraverbruik per jaar, maar we wonen dan ook met 4 dochters in dit oude ‘kasteel’ en hebben een goed lopende B&B aan huis.

Maar laat je niet ontmoedigen door dit verhaal, want voor een ‘gewoon’ huis is het een veel eenvoudigere klus met dito prijzen. Maar hé, als wij het kunnen met dit oude, matig geïsoleerde huis, dan kun jij het ook! Lees onze ervaringen en leer van de tips. Hopelijk heb je er wat aan. Vragen graag in de comments onderaan de post.

Verbouwgeschiedenis huis

Ons huis werd nog met gaskachels verwarmd toen we het kochten in 2007. We zijn pas de 4de bewoners. We kochten het van mensen die er 27 jaar hadden gewoond. Zij namen het weer over van 2 zusters wiens vader het huis had laten bouwen…

We komen van de gaskachel, dus konden – als we verbeterden – de radiatoren overslaan en direct laag temperatuur vloerverwarming installeren.

Er was nog niet overal HR++ glas. Zelfs nog enkel glas op begane grond en 1 hoog noordzijde. Koud!

Wat ging eraan vooraf?

• Inlezen in alle warmtepomp types en mogelijkheden. Als je dit leest, zit jij waarschijnlijk in dit stadium?
• Bij verbouwing al rekening houden met laag temperatuur verwarming (ltv) verwarming en dus isolatie. Ik was al vanaf 2015 aan het kijken naar alle mogelijkheden. Als we verbouwden, dan werd er geïsoleerd: (Hr++ glas en Triple glas op het Noorden waar nog enkel glas was, wandisolatie binnenzijde (huis heeft geen spouw), plat dak isolatie volgens de ‘warm dak isolatie methode’ met sedum dak erop. (lees de groen dak how-to) en vloerverwarming of LTV convectoren aangelegd. Alles zodat we direct op LTV de warmtepomp aan konden sturen. Eigenlijk wilden we eerst nog het dak isoleren voordat we op LTV overgingen, maar de gascrisis draaide deze plannen om.
• We kozen bij de vloerverwarming direct bij de aanleg voor open verdelers, geschikt voor een warmtepomp. Dus geen extra pomp of bijmenging van koud water!
• En heel belangrijk -en net zo vaak vergeten- , alle cv-leidingen zijn gedimensioneerd op hoge flow en gelegd in 40 mm diameter. Ook zijn ze geïsoleerd voor eventueel koeling condens. Doordat er nog geen cv-leidingen lagen, konden we dus een geheel nieuw cv-leidingwerk aanleggen dat al afgestemd was op een warmtepomp. De flow, de hoeveelheid water per minuut die door de leidingen van een warmtepomp stromen, is vele malen hoger dan bij een gasketel. En dat is met grotere diameters ook geruislozer met minder wrijving (minder elektra voor pompkosten).
• Ik zette onze gas Hr++ ketel al een paar jaar op max 35 graden, zodat ik het stookgedrag van een warmtepomp simuleerde om te kijken of dit kon. Naast dat dit veel gas, dus geld scheelde, kon ik zo nagaan of de isolatie goed genoeg zou zijn voor lage temperatuur stook. Een warmtepomp heeft wel een andere stooklijn die weersafhankelijk is, kwam ik pas later achter. Maar goed, constant 35 graden komt dan in de buurt en gaf een goed inzicht of het (al) kon.
• Bepalen van de warmtepomp capaciteit. Ik heb met een energieadviseur een warmteverliesberekening gemaakt om de capaciteit te bepalen. We hebben, als we alles -dus ook de zolder die nog onbewoond is- , tegelijk willen verwarmen bij -10 vorst een capaciteit nodig van 22 kW. Maar een 22kW warmtepomp is flink duurder en leidt weer tot te hoge minimale capaciteit met weer andere nadelige gevolgen. Het is daarom slimmer, op die 10 uur per jaar dat het -10 vriest, om bij te verwarmen met een elektrisch element. De COP is dan maar 1 (1 erin en 1 eruit). Wel weegt de extra prijs van de pomp niet op tegen die paar uur elektrisch stoken en het extra pendelen bij minimaal benodigd vermogen als het bv 15 graden is.
• In ons geval was de capaciteitsbepaling extra gecompliceerd. In eerste instantie moet 180 m2 met de warmtepomp verwarmd worden en daar komt later nog 110m2 bij van een BG en zolderverbouwing. Toch kozen we nu al voor de eindsituatie. Dit betekent wel dat er extra eisen waren aan het maximaal terug kunnen gaan in vermogen van de warmtepomp, omdat we voor nu ‘maar’ 12 kW vermogen nodig hebben.
• Keuze full-electric of hybride. Van het gas af moeten we toch, dus leek het me beter direct te investeren in een full-electric. Hoog gegrepen? Ja, zie de vele offertes later in dit stuk. Mogelijk? Jazeker, want het draait nu naar tevredenheid.
• Bepalen van het type warmtepomp. In ons geval werd aangeraden om een water-water warmtepomp te nemen met lussen tot 200 meter diepte in de bodem. Je blijkt dan met 2 partijen te maken te krijgen: de boorspecialisten en de installateur. De eerste legt de bodemlussen aan (en haalt je hele tuin overhoop). De tweede legt dan de warmtepomp aan. Vervolgens kwam toen de Oekraïne oorlog en ging de gasprijs door het dak. Installateurs werden ineens Vips, want iedereen moest en zou van het gas af. Ik had contact met partijen die geen antwoord gaven. Of de boorspecialist kwam wel met een offerte, maar de aangesloten installateur niet of die kwam met een zeer ruw voorstel van een onbekend merk pomp. In 2023 kreeg ik voorrang voor bezoek van een PVT-installateur, omdat ik al sinds 2019 op de wachtlijst stond… Anno 2024 is de markt omgeslagen en adverteren partijen of je alsjeblieft nog een warmtepomp wilt, maar het lokkertje is dan dat de subsidie nog wat hoger is dan in 2025. Onze zoektocht ging dus van een water-water via PVT lucht-water en gewone lucht-water naar het einddoel…
• Merk en type kiezen of installateurs benaderen. We hebben uiteindelijk een 8-tal offertes gehad vanaf 2022 tot eind 2023. Ik zet ze hier ter lering globaal op een rijtje. Ik zal geen namen noemen. Iedereen deed namelijk echt zijn best ons goed te helpen. De een natuurlijk meer dan de ander. De drie! installateurs die wel op bezoek kwamen (maar daarna nooit meer iets lieten horen), heb ik niet eens opgenomen in dit verhaal. Ik heb veel geleerd over de ruggen van de arme installateurs die elk met goede vragen en oplossingen kwamen, waardoor gaandeweg duidelijk werd wat de voor- en nadelen van de voorgestelde systemen was. Per systeem noem ik ook de offerte prijs incl. installatie en btw.
• Beslissen waar alles moet komen. De ruimte binnen en buiten waar alles moet komen is flink van belang voor ruimtebeslag, geluidsoverlast en onderhoud. Een warmtepomp neemt toch wel wat ruimte in. Dit verschilt uiteraard per type. Een monoblock heeft een groter buiten- dan binnendeel. Een split heeft een groter binnendeel. Een PVT systeem ligt op het dak en dus moet de warmtepomp zelf op zolder. Binnen een koelkast formaat en buiten een kleine tafel. Hier zijn alle ruimtes de revue gepasseerd. De zolder, het dak, de kelder en de tuin, rekening houdend met ruimtebeslag, geluid en resonantie en bereikbaarheid voor onderhoud. Doordat we all-electric wilden, moest er een boiler voor tapwater komen, groot genoeg voor ons 6-persoonshuishouden.
• Als je een lucht-water warmtepomp gaat kiezen, bepaal dan de opstelplek van het buitendeel. Je wilt zelf geen last van het geluid hebben. Ook wil je je buren niet tot last zijn. Er zijn geluidseisen op de erfgrens met je buren.

Offertes warmtepompen

En toen ging het gebeuren, het uitnodigen van installateurs om tot een offerte te komen. Al doende leerde ik steeds beter wat ik wilde, soms ten koste van de tijd van de installateur, maar meestal was het genoegen wederzijds. Sommigen kwamen niet met een full-electric over de brug of waren warrig over de benodigde capaciteit. Sommigen dachten erg goed mee, anderen… minder.

De negen warmtepomp offertes

Het was van te voren niet mijn bedoeling om 9 offertes aan te vragen. Dit liep zo door de gascrisis, het uitzoekwerk, het voortschrijdende inzicht. Al met al kostten dit mij en de installateurs natuurlijk te veel tijd. Maar het is dan ook een lastig huis.

• Partij 1 bood een Daikin Altherma hybride warmtepomp van 16 kW vermogen met binnenunit ETBX16E9W7 en buitenunit EPRA18DW17 mer R32 als koudemiddel en een RVS warm water boiler van 300 liter. De buitenunit van ruim 200 kG zou dan op ons houten dak komen. Los van dat het geen full-electric aanbod was, het koelmiddel R32 van de warmtepomp niet echt milieuvriendelijk is, vond ik het klankkast risico op ons oude houten dak te risicovol. Andere partijen wezen me nog op het feit dat door het tekort aan installateurs, het onderhoud van die buitenunit op 12 meter hoogte op het dak een probleem zou kunnen worden.
  • Globale kosten €23000 incl btw. Excl 4000 subsidie.
• Partij 2 bood een full-electric bodemwarmte water-water warmtepomp van 22kW aan. De Full-electric EcoGEO basic type 5-22 EH met een boiler van 500 liter en 3 bodemlussen van elke 200 meter diep. Standplaats warmtepomp in de kelder. De offerte verliep via de boorspecialist, de installateur reageerde niet op vragen en viel dus helaas af.
  • Globale kosten €43000 incl btw. Daar gaat dan nog € 6500 subsidie van af.
• Partij 3 bood een full-electric PVT systeem aan van Triple Solar. met Nibe 16kW wp. Een erg mooi systeem dat zonnepanelen (PV) combineert met thermische panelen (T). Daar wordt een water-water warmtepomp op aangesloten. In dit geval een Nibe F1255-16 met een vermogen van 4-16kW en geïntegreerde boiler.
  • Samen met de 24 PVT panelen en installatie kwam deze partij uit op € 72.000. Daar gaat dan nog wel 10k subsidie van af. Ik zeg even niks.
• Partij 4 bood ook een full-electric PVT system aan van Triple solar met een Nibe 12kW warmtepomp. Uiteindelijk vonden ze de oude panlatten niet stevig genoeg om de panelen aan te bevestigen. De PVT panelen zijn zwaarder dan PV-panelen. Waar PV-panelen ongeveer 20 kg zwaar zijn, wegen PVT-panelen 30 kg. En het kan hard waaien hier in Haarlem aan de kust. Vervangen van de panlatten (buitenisolatie mag helaas niet, want monument) zou nog eens €22.000 extra gaan kosten, kwamen we pas na de offerte aanvragen achter.
  • Offerte 20 pvt panelen met Nibe F1155-12 (vermogen 12 kW) en Nibe boiler 300 liter kwam dit uit op €70.000. Daar gaat dan nog 10k subsidie van af.
• Partij 4 bood ook nog een PVT systeem met met de Nibe F1155-16 van 16 kW aan omdat ik twijfelde aan de 12kW vermogen. Met dezelfde 300 liter boiler en buffervat met extra PVT panelen, totaal 23.
  • Dit kwam uit op €80.000. Daar gaat dan nog 11k aan subsidie van af.
• Partij 5 bood ook een PVT systeem aan maar dan van HR Energy Qpanel. 20 PVT Qpanel panelen en 2x 8Kw PVT warmtepompen in serie van Qube en 100 liter CV buffervat plus 300 liter Qstore tapwatervat. Qpanel had net een nieuw PVT paneel geïntroduceerd dat vergelijkbaar rendement heeft per paneel als die van Triple Solar, maar dan veel goedkoper. Ook de Qube is in huis ontwikkeld, dus alles mooi op elkaar afgestemd. Los van dat 2 warmtepompen in cascade meer ruimte innemen, speelde het panlatten probleem hier ook, dus deze optie viel helaas ook af.
  • Offerteprijs ongeveer €60.000. En daar gaat dan nog €11.000 btw van het zonnepaneel deel en warmtepomp subsidie vanaf.
• Partij 6 bood een lucht-water warmtepomp van Vaillant aan. De aroTherm VWL 75/6 A 2 x in cascade met boiler 400 liter en elektrische ketel. Partij zat ver weg en nam niet de moeite de installatiekosten zelf te offeren, helaas.
  • Totaal excl installatie incl btw ongeveer €20.000, ex subsidie.
• Partij 7 bood een rioolwater terugwinsysteem aan van de Warmte alleen voor het tapwater. Eventueel interessant in combinatie met een warmtepomp die dan alleen cv water doet. Interessant en mooi systeem, maar moest met veel buizen helemaal uit de kelder naar zolder. Toen had de warmte nog geen full-electric warmtepomp, alleen een hybride. Wel relatief goedkoop: €2900,- incl installatie. Maar alleen voor het tapwater, dus voor ongeveer 25% van je gasverbruik. Viel af, omdat we toch voor full-electric gingen en we geen zin hadden in 2 warmtepompen. De hybride AO van de Warmte heeft een capaciteit van 8kW, dus ook in full-electric versie te klein voor ons. Wel leuk dat het NL TU-Delft startup is uit mijn geboorteplaats!
  • Offerte €2900,- incl installatie (Prijs: €7.325, waarvan ISDE-subsidie: €4.425.
• Partij 8 bood ook weer een grondgebonden systeem aan. Erg behulpzaam, maar zijn warmtepomp partij van Siebel Eltron kwam niet over de brug. Te druk met geld verdienen aan grotere systemen? Zouden ze eind 2024 in de afgekoelde markt wel over de brug zijn gekomen met een voorstel? Helaas dus geen offerte ontvangen. De boringen zouden met een speciale, smalle machine geschikt voor toegang stadstuinen kunnen gebeuren, wat ongeveer €22.000 zou gaan kosten, los van aanleg warmtepomp en verbinding tussen put en warmtepomp. Geen subsidie op de boringen.
• Partij 9 bood een full-electric lucht-water warmtepomp aan van Wolf, de CHA-16. Inmiddels was duidelijk dat we voor een full-electric wel een vermogen van 16kW nodig hadden. Alleen Wolf bood dat vermogen in 1 apparaat aan: de Wolf CHA-16. Wolf komt uit Duitsland en dit type (de iets kleinere CHA-10) kwam ook nog eens erg goed uit een Duitse test okt ’23 van Stiftung Warentest, de Duitse consumentenbond. Beter dan Stiebel Eltron en Vaillant en net onder de testwinnaar Vitocal van Viesmann. Bovendien in propaan monoblock en niet erg lelijk buitendeel. Positief was dat er direct iemand van Wolf zelf langskwam uit Kampen en ik een week later een offerte had. Ze zochten een installateur voor ons in Haarlem. Ondertussen had ik uitgezocht dat ik als ZZP’er de Wolf spullen met flinke korting kon bestellen bij groothandel Plieger en kreeg ik m’n installateur daarin mee. De opstelling van buffervat zou in de kelder komen met de buitenunit in de tuin.
  • Prijs voorstel: Instalatie €5000 en eigen inkoop warmtepomp, buffervat etc. en appendages €13.000 ex btw. Totaal €18000,- ex subsidie RVO van €4250.

Vergelijking offertes

Voor de vergelijking van de offertes tussen de PVT systemen en de niet- PVT systemen heb ik de begrote, losse zonnepanelen á €10.000 steeds meegerekend.

Tips keuze warmtepomp

1. Bepaal het benodigde vermogen voor jouw specifieke huis. Het liefst met een warmteverliesberekening en anders op basis van je gasverbruik voorgaande jaren.
2. Vermogen in typenaam is wat anders dan het werkelijke vermogen. Kijk in de database van Keymark om ze eerlijk met elkaar te vergelijken. Ook de subsidie van het RVO wordt bepaald op het vermogen bivalent punt en niet het maximale vermogen.
3. Let op het vermogen van het elektrische element in je warmtepomp. Dit kan bij een monoblock bijvoorbeeld in het binnendeel zitten. Dit element kan je warmtepomp gebruiken als de capaciteit te laag is voor die dagen dat het extra hard vriest. Of als back-up voor je warmtepomp als die storing heeft. Ook kan je PV-overschot gebruiken om dit elektrische element aan te sturen, al raad ik aan de warmtepomp zelf daarvoor in te zetten met een hogere COP. Het vermogen van het elektrische element is in het geval van de Wolf CHA-16 9kW.
4. Zoek bij RVO het subsidiebedrag op dat je krijgt voor de geoffreerde warmtepomp. Je kunt deze subsidie daar ook zelf makkelijk aanvragen.
5. Kies eerst welk type warmtepomp en eventueel merk je wilt en zoek daar een installateur bij, niet andersom. Als je van tevoren weet, of je een lucht-water, een PVT, een airco of bijvoorbeeld een grond warmtepomp wilt, dan kun je daar een specialist bij zoeken. Een installateur specialiseert zich vaak in een type warmtepomp. Als je geluk hebt in twee. Helaas vond ik het best lastig om die keuze voorafgaand te maken. Een installateur kan nooit alle merken ondersteunen en terecht. Elk merk heeft zijn bijzonderheden en als installateur wil je een warmtepomp efficiënt en met kennis plaatsen. Lees je dus van tevoren goed in!
6. Vraag eventueel een energieadviseur om hulp bij het bepalen van het vermogen en welk type warmtepomp bij jouw huis past. Deze kan ook helpen de offertes te beoordelen. De adviseur heeft -als het goed is- geen commercieel belang bij aankoop van de warmtepomp, zoals een installateur wel heeft. Maar let op: er gaan verhalen rond over landelijke ‘onafhankelijke energieadviseurs’ die toch een aanbrengbonus krijgen als ze een bepaald merk of installateur aanbevelen.
7. Vraag meerdere offertes aan van erkende installateurs. Er zijn namelijk veel verschillen in kwaliteit van advies, prijs, garantie, service en onderhoud, termijn van levering, enzovoort. Niet negen zoals ik deed, maar twee of drie is aan te raden. Het gaat toch om een flinke uitgave.
8. Bedenk dat als je veel capaciteit nodig hebt, je beperkt bent in je keuze aan modellen. Soms bieden installateurs aan om twee of meer warmtepompen in cascade te plaatsen. Voordeel: als één van de twee het opgeeft, werkt de installatie nog steeds op halve kracht. Je krijgt ook dubbel subsidie. Nadeel is dat de installatie ook nodeloos ingewikkeld wordt en dat er meer pijpwerk zit om de buitenunits aan elkaar te verbinden. Ook moet al dat pijpwerk geïsoleerd en vogelpikvrij gemaakt worden.
9. Kies als het even kan voor een binnenunit met geïntegreerd buffer/tapwatervat. Dit scheelt veel geld en ruimte. Wij kozen voor een los buffervat. Het maken van alle verbindingsbuizen tussen buitenunit, binnenunit en los buffervat kosten in ons geval zo een week werk extra. Ook de materiaalkosten aan buizen en isolatie worden zo flink hoger. Er zijn ook binnnenunits met geïntegreerd buffervat. Dan zit al het leidingwerk voor gemonteerd in de omkasting. In ons geval was het meerwerk in uren en extra materiaal voor in totaal 26 meter RVS leidingen zo €5000 extra aan investering.

Tips plaatsing warmtepomp

1. Zorg dat de afstand tussen buitenunit en binnendeel niet te groot is. Isoleer de leiding goed.
2. Bedenk dat er wettelijke bepalingen zijn voor het geluid op de erfgrens.
3. Kies een warmtepomp die in de nacht in stille modus gezet kan worden, zodat je jezelf en je buren niet belast in jullie en hun slaap.
4. Bedenk bij de plaatsing dat de buitenunit bij temperaturen rond het vriespunt een ijslaagje voor de ventilator kan neerleggen. Dit kan dus glad worden. Houd daar rekening mee bij de keuze van de plaatsing.
5. Het condensvocht kan vele liters water per etmaal zijn. Zorg dat dit zo weg kan dat het niet voor een ijsbaan zorgt. In ons geval kan dit 100 liter per etmaal zijn. Dit gaat naar een grindbak in de grond.

Vermogen warmtepomp en electrisch element

Het vermogen van een lucht-water warmtepomp wordt minder als het kouder is. Het bivalent punt is het punt in de grafiek waarbij er meer vermogen nodig is, dan de warmtepomp kan leveren. Bij een hybride warmtepomp schiet dan de gas ketel bij. Bij een full-electric warmtepomp schiet dan het elektrische element te hulp.

Keuze criteria warmtepomp

De criteria voor onze keuze waren:

• Full-electric (hybride viel dus af)
• Tussen de 15 en 20kW, i.v.m. gewenste capaciteit.
• Hoge SCOP bij ltv verwarming in ons gemiddelde klimaat, volgens database van Keymark
• Milieuvriendelijk koudemiddel zonder STEK certificering te installeren én te onderhouden (drukt de kosten) en een lage Global Warming Potential (GWP). Gelukkig hebben steeds meer warmtepompen propaan als koudemiddel dat een GWP van 3 heeft en net zo efficiënt qua COP.
• Geen buitenunit op het dak i.v.m. trillingen, geluid én last but not least, onderhoud.
• Met buffervat, de voordelen lijken ons groter dan de nadelen.
• Plaatsing binnendeel en buffervat in kelder mogelijk i.v.m. ruimte.
• Installateur moet er zin in hebben.
• Betaalbaar; terugverdientijd onder de 10 jaar.
• Gering geluid.
• Kwaliteit en betrouwbaarheid merk en garantieperiode.

Ondanks dat ik erg gecharmeerd was van de PVT-systemen, vielen deze af door de hoge prijs en ons dak dat er niet zonder verbouwing geschikt voor was. PVT is stil. Wel heeft het een grote, licht brommende water-water warmtepomp op zolder. In de prijs van het PVT systeem zit ook de zonnepanelen. Ik vond het ook wel spannend wat er zou gebeuren met defecte PV panelen. Kan je die na 15 jaar dan nog wel in de juiste maat kopen voor op het T deel? En hoe kom je erbij op ons 15 meter hoge dak met veel wind?

Ook de grondgebonden warmtepompen vielen af. Dit type warmtepomp is het stilst en efficiëntst, alleen verscheen er maar geen goede offerte waarin boorspecialist én warmtepomp leverancier over de brug kwamen met geïntegreerde offerte met één eindverantwoordelijke partij. Anders gaan ze naar elkaar wijzen, mocht er iets fout zijn, leek mij. Er moest ook een erg smalle boormachine de stadstuin in. Kon wel, maar krap. En last but not least: de tuin zou flink omgewoeld worden. Ook weten we met z’n allen niet wat al die boringen doen met grondwater, menging grondlagen et cetera.

Keuze warmtepomp: de kogel was door de kerk!

Uiteindelijk zijn we met de installateur van de Wolf-cha 16 in zee gegaan. Volgens Keymark haalt deze een SCOP bij laag temperatuur (ltv) en gemiddeld klimaat van 5,5 voor verwarmen en een SCOP van 3,2 voor tapwater. Het offertestadium ging redelijk snel en Wolf heeft een heel mooi gelaagd buffervat. Bovenin het buffervat komt het water voor tapwater van 50 graden, onderin het buffervat het cv-water deel. Op het tapwaterdeel zit een warmtewisselaar. Het koude tapwater wordt daarmee opgewarmd zonder in direct contact te komen met het boilerwater. Er is dus geen wekelijkse legionella verhitting nodig van het boilervat.

Met de verplichte inbedrijfstelling door Wolf zelf, krijg je 5 jaar garantie. Ook een fijn idee.

Zonnepanelen en smart grid aansturing warmtepomp

Daarnaast hebben we door een lokale pv installateur 23 AIKO glas-glas zonnepanelen van 440 wat laten leggen met enphase micro-omvormers voor de extra elektra van de warmtepomp voor €9000,- De prijs was in maart 2024 zo laag, dat een overbuurman dit bedrag zomer 2023 kwijt was voor 8 panelen. Met de smart grid aansluiting op de warmtepomp sturen we bij PV overschot de warmtepomp met behulp van Home Assistent zo aan dat deze of het tapwater gedeelte buffervat of cv water deel buffervat verhoogd, om zo het eigen verbruik zonnepanelen te verhogen.

Toen wisten we nog niet dat de saldering eraf zou gaan in 2027, maar dat is weer een ander verhaal…

Ik zal na het volledige stookseizoen winter 24-25 een update schrijven over hoe het systeem bevalt qua comfort, energieverbruik en COP/SCOP.